Z umowy faktoringu chętnie korzystają przedsiębiorcy, którzy zamierzają zabezpieczyć się przed utratą płynności finansowej w przypadku nieuczciwego postępowania kontrahenta. Jeśli przedsiębiorca korzysta ze zwykłego trybu rozliczania transakcji zgodnie z terminami wskazanymi na wystawionych fakturach, realizacja należności trwa niekiedy bardzo długo. Faktoring umożliwia skrócenie tego czasu – przedsiębiorca może uzyskać środki niemal natychmiast niezależnie od przewidzianych w fakturach terminów.
Do dyspozycji podmiotów gospodarczych pozostają różne rodzaje faktoringu – różnią się one między sobą nie tylko pod względem zastosowanych rozwiązań prawnych, np. w zakresie rozłożenia odpowiedzialności, ale również pod względem sposobu ich ewidencji. W artykule odpowiadamy na pytanie, na czym polega księgowanie faktoringu, odnosząc zagadnienie ewidencji księgowej do jego poszczególnych rodzajów: faktoringu pełnego, niepełnego i odwróconego.
Istotą faktoringu jest sprzedaż wierzytelności przedsiębiorcy bankowi bądź firmie, która zajmuje się ich nabywaniem. Stronami umowy faktoringu są faktor, czyli podmiot nabywający wierzytelność oraz faktorant, czyli przedsiębiorca zainteresowany otrzymaniem szybkiej zapłaty za sprzedane towary bądź usługi. Umowa zawarta między faktorem a faktorantem dotyczy najczęściej wierzytelności niewymagalnych – takich, których termin spełnienia jeszcze nie nadszedł. Nie jest jednak wykluczone, by przedsiębiorca związał się z danym podmiotem finansującym umową dotyczącą wierzytelności wymagalnych. Mówimy wówczas o tzw. faktoringu wymagalnościowym. Zwykle w ramach usługi faktoringu faktorant otrzymuje w chwili sprzedaży wierzytelności kwotę w wysokości ok. 80-90% jej wartości. Pozostałą część należności – pomniejszoną o prowizję będącą formą wynagrodzenia firmy faktoringowej – faktorant otrzymuje po dokonaniu płatności przez kontrahenta, czyli nabywcy usług bądź towarów. Czytaj więcej: Faktoring: co to jest?
Wyróżnić można kilka typów faktoringu. W artykule skupimy się na trzech z nich: faktoringu niepełnym (niewłaściwym), zwanym także faktoringiem z regresem, pełnym (właściwym) i odwróconym. W przypadku pierwszego typu umowa zawiera zapis o roszczeniu regresowym faktora w stosunku do faktoranta stosowany, gdy dłużnik (kontrahent faktoranta) nie wywiąże się ze swojego zobowiązania. Z faktoringiem pełnym mamy natomiast do czynienia w sytuacji, gdy wraz z cesją wierzytelności na faktora przeniesione zostaje ryzyko niewywiązania się ze zobowiązania przez dłużnika. Choć koszty faktoringu pełnego są wyższe, zapewniają przedsiębiorcy lepszą ochronę jego interesów.
Faktoring odwrócony w odróżnieniu od faktoringu niepełnego i pełnego służy zabezpieczeniu interesów nabywcy – nie zaś sprzedawcy. W przypadku jego zastosowania faktor dokonuje zapłaty za umówione towary lub usługi w imieniu swojego klient (nabywcy). Na kliencie spoczywa natomiast obowiązek zwrotu płatności faktorowi w ustalonym terminie. Faktoring odwrócony wykorzystywany jest między innymi w sytuacji, gdy sprzedawca nie chce bądź nie może zaproponować nabywcy odroczonego terminu płatności. Odroczenie zapewnia swojemu klientowi (nabywcy) faktor.
Profesjonalne usługi faktoringu znaleźć można w ofercie KUKE Finance – zajmujemy się finansowaniem należności zagranicznych i krajowych w ramach wszystkich dostępnych na rynku rodzajów faktoringu ze szczególnym uwzględnieniem faktoringu pełnego.
Jak powiedzieliśmy, w przypadku faktoringu pełnego następuje definitywna cesja wierzytelności na rzecz faktora. Wierzytelność ta podlega wyksięgowaniu z ksiąg rachunkowych faktoranta pod datą jej przejęcia. Księgowanie cesji wierzytelności ujmuje się zapisem:
Kwotę należną od faktora zalicza się natomiast do przychodów finansowych, co można ująć zapisem:
Opłaty, które pobiera faktor za świadczone usługi, w szczególności odsetki i prowizje, zalicza się do kosztów finansowych. W księgach rachunkowych faktoranta ewidencja otrzymanej od faktora faktury przebiega w następujący sposób:
Jeśli chodzi o faktoring niepełny, księgowanie musi uwzględniać fakt, że to faktorant obarczony jest ryzykiem niewypłacalności dłużnik (kontrahenta faktoranta). Z tego względu nie wyksięgowuje się wierzytelności z jego ksiąg rachunkowych. Ponieważ umowa faktoringu jest zbliżona do umowy kredytu, po stronie pasywów faktoranta pojawia się zobowiązanie o charakterze finansowym na kwotę otrzymanego finansowania. Kwotę otrzymaną w ramach faktoringu pomniejszoną o opłatę za świadczoną usługę ujmuje się zapisem:
Gdy nastąpi spełnienie świadczenia przez dłużnika i faktor poinformuje faktoranta o uregulowaniu wierzytelności, następuje wyksięgowanie należności z konta zapisem:
Jeśli zaś dłużnik nie dokona świadczenia w ustalonym terminie, faktorant zwraca kwotę wypłaconego finansowania. Wówczas zwrot zapisuje się jako:
Księgowanie opłat, które pobiera faktor za świadczone usługi, jest dokonywane analogicznie jak w przypadku faktoringu pełnego.
W przypadku faktoringu odwróconego faktor dokonuje zapłaty za usługi bądź towary w imieniu nabywcy (faktoranta) na rzecz sprzedawcy. Kwota, którą od nabywcy otrzymuje w ustalonym terminie faktor, przewyższa kwotę zapłaconą sprzedawcy – różnica stanowi wynagrodzenie faktora, które u faktoranta jest odnoszone na konto 75-1 „Koszty finansowe”.
Jeśli chodzi o księgi rachunkowe faktoranta, operacja faktoringu odwróconego polega na zaksięgowaniu zmiany wierzyciela. Zapisu dokonuje się pod datą otrzymania od faktora pisemnej informacji o wykupieniu długu i wstąpieniu przez niego w prawa wierzyciela. Może on przyjąć następującą postać:
Z kolei operacja spłaty zobowiązania wobec faktora w ustalonym w umowie faktoringu terminie odbywa się zapisem:
Księgowanie opłat, które pobiera faktor za świadczone usługi, jest dokonywane analogicznie jak w przypadku faktoringu pełnego.
Ewidencja księgowa faktoringu zależy od rodzaju umowy zawartej między faktorantem a faktorem. W przypadku faktoringu pełnego dochodzi do wyksięgowania cesji wierzytelności, natomiast w przypadku faktoringu niepełnego po stronie pasywów faktoranta pojawia się zobowiązanie o charakterze kredytowym. Jeszcze inaczej rzecz ma się w przypadku faktoringu odwróconego – wówczas księgowaniu podlega zmiana wierzyciela i operacja spłaty zobowiązania na rzecz faktora.
Aby zapewnić poprawną ewidencję w księgach faktoranta, każda umowa faktoringu powinna być odrębnie przeanalizowana. Powyżej zaprezentowane ujęcie księgowe umów faktoringu zostało zaprezentowane w sposób uproszczony (m.in. z pominięciem podatku VAT ) i ma jedynie charakter informacyjny. KUKE Finance S.A. nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek straty powstałe w wyniku czynności podjętych lub zaniechanych na podstawie niniejszej publikacji.
